Vừa nghiên cứu ứng dụng AI vào chẩn đoán ung thư da, vừa bền bỉ tập luyện với mục tiêu chinh phục giải đua ba môn phối hợp (triathlon) đầu tiên trong đời là nhịp sống của nghiên cứu sinh tiến sĩ Lê Vân Anh những ngày gần đây.

5 giờ sáng – mặt trời chưa ló dạng và nhiều người vẫn còn chìm sâu trong giấc ngủ, nhưng với Lê Vân Anh ngày mới đã bắt đầu.

Thời gian biểu hôm nay của cô gồm một lớp học bơi vào sáng sớm, tiếp đến là tám tiếng làm việc hăng say và hai tiếng đạp xe sau giờ làm.

Cô nghiên cứu sinh đang ráo riết tập luyện để thi đấu tiếp sức tại sự kiện Ironman 70.3 sắp tới ở TP. Đà Nẵng – giải đua ba môn phối hợp đầu tiên mà cô tham gia.

Chỉ còn chưa đầy hai tháng để chuẩn bị nên những ngày này cô vừa dành thời gian tập luyện nhiều nhất có thể, vừa cân bằng công việc “giờ hành chính” là nghiên cứu sinh Tiến sĩ và giảng viên ngành Trí tuệ nhân tạo tại Đại học RMIT.

“STEMM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học và Y học) là những ngành kỹ thuật với lượng kiến thức khổng lồ, đòi hỏi chúng tôi phải luôn nỗ lực học tập, đọc nhiều sách báo, tài liệu và thực hành liên tục. Nhưng để làm tốt bất kỳ công việc gì cũng cần có sức khỏe và thể lực tốt”, cô nói.

“Năm năm trước, tôi bắt đầu đưa ba môn phối hợp (chạy, bơi, đạp xe) vào chương trình luyện tập thường xuyên của mình. Các môn thể thao này có nhiều lựa chọn và cho tôi cảm hứng duy trì việc tập luyện hằng ngày. Chúng có tính chất bổ trợ nhau và khi tập kết hợp hoặc xen kẽ, tôi nhận thấy sức bền, tính kiên cường và sức khỏe tổng thể của bản thân đều được cải thiện rõ rệt”.

Tính kiên cường và sức khỏe cũng là những yếu tố hữu ích giúp cô trên hành trình làm nghiên cứu sinh theo chương trình “Học bổng nghiên cứu và giảng dạy tiền tiến sĩ dành cho phụ nữ trong lĩnh vực STEMM” tại Đại học RMIT Việt Nam.

Chương trình học bổng bốn năm của Khoa Khoa học, Kỹ thuật và Công nghệ với khối lượng công việc gồm 80% dành cho nghiên cứu tiến sĩ và 20% còn lại dành cho giảng dạy.

Sáng kiến này được ra mắt vào năm 2021 với mục đích tăng tỉ lệ phụ nữ học tập và làm việc trong lĩnh vực STEMM, đồng thời góp phần giải quyết vấn đề thu hút thêm phụ nữ tham gia vào giới hàn lâm và tiến tới đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo cấp cao.

Trước khi bắt đầu hành trình nghiên cứu sinh, Vân Anh từng là trợ lý nghiên cứu tại Thụy Điển, sau đó là chuyên gia phân tích dữ liệu và cố vấn học tập cho môn toán và thống kê tại RMIT Việt Nam. Suốt thời gian đó, cô đã học hỏi được nhiều kiến thức và kinh nghiệm về công nghệ học máy và khoa học dữ liệu.

Chứng kiến cách công nghệ đang thay đổi cuộc sống của con người trên toàn thế giới, Vân Anh dần ấp ủ mong muốn làm chủ nhiệm đề tài nghiên cứu của riêng mình trong lĩnh vực này.

Ước mơ đã thành hiện thực vào năm ngoái khi cô được đại học RMIT trao học bổng dành cho phụ nữ trong lĩnh vực STEMM. Vân Anh quyết định chọn chẩn đoán ung thư da bằng công nghệ máy tính làm đề tài luận án tiến sĩ của mình.

“Ung thư da là loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Điều đáng mừng là hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều có thể chữa khỏi nếu được phát hiện và điều trị sớm”, cô cho biết.

“Các chuyên gia y tế có thể chẩn đoán chính xác bệnh ung thư, nhưng đó là một quá trình tốn nhiều thời gian, đòi hỏi kiến thức và kinh nghiệm chuyên sâu”.

May mắn thay, AI có thể hỗ trợ quá trình này. Tuy nhiên, những công nghệ tiên tiến này thường được biết đến như những “hộp đen” gây khó hiểu cho con người vì chúng chưa cung cấp bất kỳ cơ sở lý luận nào cho chẩn đoán mà chúng đưa ra.

“Nghiên cứu của tôi cố gắng thu hẹp khoảng cách này để chuyên gia y tế có thể tin tưởng vào các hệ thống học máy và bắt đầu ứng dụng chúng trong công việc hằng ngày”, cô nói.

Theo Vân Anh, mặc dù STEMM lâu nay vẫn luôn được mệnh danh là “lãnh thổ” của nam giới, nhưng điều đó không có nghĩa là nữ giới không giỏi ở các lĩnh vực này.

“Rõ ràng là chúng ta cần nhiều phụ nữ tham gia hơn vào các ngành nghề này. Thách thức ở đây là làm thế nào để có nhiều cô gái trẻ quan tâm hơn đến STEMM”.

“Từ góc độ giáo dục, có thể mở rộng các cơ hội học tập và tạo ra những bài học hấp dẫn bằng công nghệ, đồng thời đem lập trình đến gần hơn với mọi người và nâng cao sự tự tin của phái nữ bằng cách tôn vinh những tấm gương phụ nữ trong ngành”.

Cách tiếp cận như vậy cũng được nhấn mạnh trong chủ đề hướng tới đẩy mạnh đổi mới sáng tạo vì bình đẳng giới của ngày Quốc tế Phụ nữ năm nay.

Lấy ví dụ từ Đại học RMIT, nhà trường cung cấp một số học bổng dành cho ứng viên nữ theo học các ngành STEMM, bao gồm học bổng tiền tiến sĩ cho phụ nữ trong lĩnh vực STEMM và học bổng STEM dành cho nữ sinh bậc đại học.

“Nhiều người cho rằng quá trình làm nghiên cứu sinh là khoảng thời gian tuyệt vời trong đời vì bạn được nhận lương để nghiên cứu những thứ bạn đam mê. Và tôi hoàn toàn có thể cảm nhận sâu sắc điều đó với tư cách một nghiên cứu sinh học bổng”, cô chia sẻ.

“Điều khiến tôi cảm kích hơn nữa là cơ hội được tham gia giảng dạy. Qua đó, tôi có thể bồi đắp các kỹ năng quý báu đối với một giảng viên song song với công tác nghiên cứu”.

Cô còn nói vui: “Người ta thường nói một năm làm tiến sĩ tương đương với một năm tuổi mèo, nghĩa là sau mỗi năm làm nghiên cứu sinh, bạn sẽ trông già thêm bốn tuổi. Bản thân tôi cũng đang trong quá trình thử nghiệm lý thuyết đó”.

“Đề tài nghiên cứu đa ngành mà tôi đang thực hiện đòi hỏi kiến thức vững chắc về khoa học máy tính và y học, và dường như đường cong lĩnh hội đang ngày càng dốc hơn. Tôi hy vọng rằng nếu có thêm nếp nhăn thì chỉ có thêm trên não chứ không phải trên gương mặt [cười]”.

Khi được hỏi có lời khuyên gì dành cho những bạn nữ muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực STEMM, Vân Anh nói: “Nếu đó là điều bạn muốn thực hiện thì hãy hành động thôi!”

Cô chia sẻ thêm: “Kiến thức luôn rộng mở cho tất cả mọi người, thuộc mọi giới tính. Xã hội luôn cần lực lượng lao động đa dạng để đem đến những ý tưởng sáng tạo mới và những góc nhìn khác biệt”.

Điều quan trọng là đừng bao giờ để cảm giác hoang mang ngăn cản bản thân thử sức những điều mới mẻ – Vân Anh hồi tưởng lại.

“Khoảng thời gian mới bắt đầu học tiến sĩ, tôi từng lo lắng rằng mình không có nền tảng kiến thức hay kỹ năng vững chắc, nhưng rồi tôi nhận ra rằng mình có thể tự học mọi thứ”.

“Hãy mạnh dạn vượt ra khỏi vùng an toàn của chính mình vì bạn sẽ không bao giờ biết được mình có thể khám phá được điều thú vị gì đâu”.

Author: Mai Lan